چکیده:

هدف پژوهش حاضر تهیه­ ی بسته­ ی آموزش تفکر نقادانه و بررسی تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان در دروس  علوم و ریاضی: بر اساس مطالعه­ ی تیمز بوده است. با استفاده از مبانی نظری موجود مولفه­ های تفکر نقادانه مشخص و بر اساس آن­ها بسته­ ی آموزش تفکر نقادانه تهیه گردید که به تایید متخصصان رسید. برای شرکت در این پژوهش دانش­آموزان دو کلاس سال سوم راهنمایی شهرستان بهارستان شرکت داشتند که به طور تصادفی به گروه­های آزمایش و گواه گمارده شدند. دانش ­آموزان گروه آزمایش در طول سه ماه و در خلال 12 جلسه، در زمینه ­ی تفکر نقادانه آموزش دیدند در حالی که گروه گواه در این مدت آموزش اضافی دریافت نکرد. ابزارهای این پژوهش عبارتند از بسته ­ی آموزش تفکر نقادانه، آزمون هوش کتل و سه فرم هم­ارز از سوال­های مطالعه­ی تیمز که در 3 نوبت (پیش­ آزمون، پس­ آزمون و آزمون پی­گیری) اجرا گردید. برای تحلیل داده­ ها از روش­های آماری تحلیل کوواریانس و آزمون t گروه ­های مستقل استفاده شد. در پژوهش حاضر 8 مولفه ­ی مناسب برای آموزش تفکر نقادانه مشخص گردید. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش تفکر نقادانه باعث بهبود پیشرفت تحصیلی دانش­ آموزان در دروس ریاضی و علوم در حیطه­ های استدلال و به­ کارگیری شده است ولی تاثیر معناداری در حیطه ­ی دانستن نداشته است. همچنین بررسی نتایج آزمون پی­گیری نشان داد که بعد از گذشت سه ماه از اتمام آموزش، نمرات دانش ­آموزان گروه آزمایش به طور معناداری کاهش پیدا کرده است. از این پژوهش نتیجه گرفته می­ شود که آموزش تفکر نقادانه باعث پیشرفت دانش­ آموزان در دروس ریاضی و علوم می­گردد و پیشنهاد می­گردد که به منظور رفع مشکلات موجود در آموزش دانش ­آموزان از مولفه­ های تفکر نقادانه استفاده شود.